To więcej niż spektakl teatralny - to spotkanie z historią, muzyką i głębokimi ludzkimi emocjami, które pozostaje w pamięci i sercach widzów na długo po zakończeniu ostatniej sceny.
Zanurz się w mistycznym świetle teatru i przenieś się w czasie do serca polskiej historii teatralnej z "Historyją o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" autorstwa Mikołaja z Wilkowiecka, przedstawioną przez Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie oraz Ośrodek Praktyk Teatralnych "Gardzienice".
W tym niezwykłym spektaklu, reżyser Jarosław Gajewski wraz z dramaturgiem Patrykiem Kenckim przywracają do życia staropolskie misterium, odkrywając nowe aspekty tego dawno zapomnianego gatunku. Opowieść rozpoczyna się od renowacji polichromii drewnianej świątyni, gdzie konserwatorzy w białych fartuchach przywracają piękno przeszłości. To symboliczne odrodzenie jest metaforą dla samego spektaklu, który przenosi nas w czasy dawne, ale nadal aktualne w swojej treści.
Wiodącą rolę w tej magicznej podróży odgrywa muzyka, która w spektaklu nie tylko towarzyszy akcji, ale stanowi jej integralną część, budując atmosferę i wywołując emocje. Kompozycje Marii Pomianowskiej, inspirowane muzyką staropolską i orientalną, wplecione są w tkankę przedstawienia, tworząc syntezę potoczności z religijnością. Utwory wykonywane na żywo przez muzyków obecnych na scenie, dodają spektaklowi autentyczności i głębi. To jedyna okazja do usłyszenia dawno zapomnianych instrumentów, takich jak fidel płocka, suka biłgorajska czy duduk.
Scenografia Marka Chowańca oraz kostiumy Anny Adamek przenoszą nas w świat średniowiecza, gdzie realność splata się z sacrum, a gesty i mimika aktorów nawiązują do malarstwa renesansowego. Aktorzy Teatru Osterwy oraz zespołu Gardzienice oddają bogactwo postaci i złożoność świata, poruszając się między sferami sacrum i profanum.
Współczesny widz zostaje wciągnięty w tę magiczną podróż, gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością, a dawne treści nabierają nowego znaczenia. "Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" nie tylko odkrywa bogactwo naszych teatralnych tradycji, ale również prowokuje do refleksji nad sensem życia, miłością i przebaczeniem.
"Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim ze czterech świętych ewangelistów zebrana a wirszykami spisana przez księdza Mikołaja z Wilkowiecka, zakonnika częstochowskiego", to dzieło niezwykłe. Tekst ów, przywołujący najważniejsze wydarzenie w historii zbawienia, jest jednocześnie cennym zabytkiem naszej literatury i ważnym dokumentem tradycji widowiskowej. Mikołaj wydał swoje dzieło w Krakowie w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych szesnastego wieku, a więc kilka lat po ukazaniu się (i wystawieniu) Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego, najstarszej polskiej tragedii, nawiązującej do osiągnięć dramatu antycznego i stanowiącej emblematyczne wręcz dzieło polskiego renesansu. Tymczasem Historyja wyrasta z tradycji misteryjnej, a więc jednej z dwóch – obok dramatu liturgicznego – wielkich formacji widowiskowych ukształtowanych jeszcze w średniowieczu. Jakkolwiek mamy prawo zakładać, że spektakle misteryjne funkcjonowały na ziemiach polskich już pod koniec wieku czternastego, to tak się złożyło, że właśnie dzieło Mikołaja z Wilkowiecka jest najstarszym z naszych zachowanych misteriów.
Autor Historyji pochodził z rodu szlacheckiego, był człowiekiem wykształconym, należącym do zakonu paulinów, w którym pełnił znaczące funkcje. Przez jakiś czas miał okazję przebywać w Rzymie, gdzie zetknął się z tamtejszymi formami widowiskowymi. Napisana przezeń Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim zaskakuje swoją wielopoziomowością. Wyrasta z kultury średniowiecznej, ale nosi również znamiona epoki, w której powstała. Zamieszczone w niej biblijne czytania poprzedzające poszczególne sceny to wynik potrydenckiej dbałości o dowiedzenie, że prezentowane treści pochodzą z samej Ewangelii, a nie z literatury apokryficznej. Pojawienie się w piekielnej scenie Cerbera to dowód znajomości tradycji antycznej. Z kolei ukazanie w utworze realiów bardziej kojarzących się z renesansowym Krakowem, aniżeli antyczną Jerozolimą, to efekt misteryjnej konwencji, aby świętą historię ukazać jako rozgrywającą się tu i teraz.
Niewątpliwe walory dramatyczne Historyji… sprawiły, że przenosili ją na scenę tacy twórcy, jak Leon Schiller i Kazimierz Dejmek, a w czasach nam bliższych Piotr Cieplak i Piotr Tomaszuk. Jak się jednak wydaje, dzieło Mikołaja z Wilkowiecka otwiera przed kolejnymi inscenizatorami nowe możliwości interpretacyjne, co wynika z wielowarstwowości tego utworu. Dla odbiorcy religijnego inscenizacja misterium może stanowić przeżycie związane ze sferą sakralną. Dla osoby, której bliskie są rodzime tradycje kulturowe, będzie to możliwość kontaktu z żywym zabytkiem. Dla wszystkich zaś – niezwykłą opowieścią, o tym jak życie zwycięża nad śmiercią.
Patryk Kencki, dramaturg
RECENZJA:
O szukającym: Katarzyna Flader-Rzeszowska
Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie jest Instytucją Samorządu Województwa Lubelskiego wspólnie prowadzoną z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Dyrektor Redbad Klynstra-Komarnicki
Patronat medialny: Radio Lublin, TVP 3 Lublin i Spotted Lublin
REZERWACJE I ZAKUP BILETÓW
BILETY
Kasa Teatru
wt.-pt. 13:00-19:00
sb.-nd. 16:00-19:00
+48 81 532 42 46
+48 605 274 673
kasa@teatrosterwy.pl
Obsługa Widza
pn.-pt. 8:00-16:00
+48 81 532 44 36
+48 786 814 125
biuro@teatrosterwy.pl
Teatr prowadzi sprzedaż wejściówek w cenie 30 zł. Wejściówki można kupić w kasie teatru na 15 minut przed spektaklem. Liczba wejściówek jest ograniczona.
Premiera teatralna „Historyi o Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" to kooprodukcja Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie i Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”.
Mikołaj z Wilkowiecka - autor szesnastowiecznego misterium rezurekcyjnego to rówieśnik Szekspira, porównywany z nim też w kontekście rozwoju dramatu i teatru. „Historyja…” to najczęściej wystawiana sztuka do XIX wieku. Utwór doczekał się adaptacji wielu wybitnych twórców polskiego teatru - m.in. Leona Schillera czy Kazimierza Dejmka. Kolejną próbę przeniesienia dramatu na scenę podjęli Jarosław Gajewski – reżyser i Patrykiem Kenckim – dramaturg.
W lubelskiej adaptacji „Historyi …” twórcy łączą różne światy: sacrum i profanum, codzienność z religijnością, to co współczesne, z tym co dawne. To też wyjątkowe spotkanie aktorów teatru repertuarowego z Teatru im. Juliusza Osterwy z aktorami Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”. We wspólnej pracy zespół aktorski, budujący spektakl pracował zgodnie z zasadą wzajemności, która jest charakterystyczna dla gardzienickiego stylu pracy.
Ważnym kontekstem przygotowania premiery „Historyi…” jest warstwa językowa, o której autorzy spektaklu mówią:
„Język sam przez się wzywa nas do twórczości, pozostając zarazem tajemnicą, którą odkrywamy do samego końca naszych twórczych praktyk. A teatr wydaje się najpełniejszą praktyką językową: od pierwszego twórczego impulsu do pełni scenicznej realizacji” – mówią twórcy spektaklu. Dodają też: „Rozwój człowieka w jego człowieczeństwie dokonuje się głównie poprzez język i w przestrzeniach języka. Język sam przez się wzywa nas do twórczości, pozostając zarazem tajemnicą, którą odkrywamy do samego końca naszych twórczych praktyk. A teatr wydaje się najpełniejszą praktyką językową: od pierwszego twórczego impulsu do pełni scenicznej realizacji.”